Plac Bohaterów Getta Kraków. Krzesła, zdjęcia, historia

Przypatrując się placowi Bohaterów Getta w Krakowie w dzielnicy Podgórze, wielu ludzi może nurtować pytanie co oznaczają krzesła na Placu Bohaterów Getta. Jaki był charakter przedwojennego placu Zgody oraz co kryje się za jego historią? Jakie znaczenie mają rozstawione na placu Bohaterów Getta metalowe krzesła? O co chodzi?

Mały Rynek i Plac Zgody

Podgórze było kiedyś osobnym miastem i jak każde miasto posiadało Rynek (obecny Rynek Podgórski z charakterystycznym kościołem św. Józefa) oraz Mały Rynek. Początkowo był to obszar przylegający do przemysłowych terenów Podgórza, dopiero później pod koniec XIX wieku zaczęły pojawiać się tu kamienice w których rozpoczęły działalność sklepy, pralnie, warsztaty kołodziejskie czy masarnie. Niestety znaczna część oryginalnych kamienic z Placu Zgody nie przetrwała do dziś.

Po przyłączeniu Podgórza w granice Wielkiego Krakowa zmieniono nazwę z Małego Rynku na plac Zgody decyzją Rady Miejskiej z 16 stycznia 1917 roku. Wówczas z dawnego miasta usunięto m.in. takie ulice jak Batorego, Kościuszki, Wolską, Potockiego, Sobieskiego czy Wiślną oraz Rynek Mały. Skąd nazwa Plac Zgody?

Tego nie wiadomo, niektórzy snują domysły, że chodziło o zgodę między Krakowem, a Podgórzem. Zgody dość umownej bowiem wielu mieszkańcom Podgórza połączenie miast wcale się nie podobało.

Plac miał charakter handlowy. Pod koniec lat 20. ubiegłego wieku na Placu Zgody handlowano słomą, sianem, zbożem, artykułami pastewnymi, narzędziami i sprzętem rolniczym. Przejeżdżała przez niego linia tramwajowa do Rynku Podgórskiego. Na rogu pod obecnym numerem 18 (dawniej numer 20 i później 18) działała Apteka Pod Orłem prowadzona przez Józefa Pankiewicza, apteka związana później z dramatyczną historią getta, dzisiejsze muzeum.

W 1929 roku trwała wymiana nawierzchni na placu, a później w 1931 roku otwarto na nim dworzec autobusowy Polskiego Związku Turystycznego projektu Adolfa Siódmiaka, którego przebudowany budynek zachował się do dzisiaj. Podobny stał na pl. św. Ducha ale został zniszczony po II wojnie światowej w latach 50. ubiegłego wieku.

Od 3 marca 1941 roku Plac Zgody stał się głównym placem getta w Krakowie. Do placu dochodził charakterystyczny mur getta, którego fragmenty zachowały się w dwóch miejscach w Podgórzu. W budynku, przebudowanym w 2005 roku, dworca siedzibę miał posterunek policji granatowej.

Plac Zgody był granicą między częścią A i B żydowskiej dzielnicy mieszkaniowej czyli części zamieszkałej przez osoby zdolne do pracy oraz chorych i starców. Z Placu Zgody w dniu likwidacji getta wyruszył przemarsz do obozu w Płaszowie.

O co chodzi z krzesłami?

Plac Zgody stał się Placem Bohaterów Getta 30 lipca 1948 roku. Współcześnie przy placu Bohaterów Getta i w jego pobliżu stoi kilka starych kamienic. Miejsce stało się ważnym punktem przesiadkowym krakowskiej komunikacji miejskiej, a przy okazji przebudowy okolic placu w 2005 roku ustawiono na nim instalację artystyczną w formie krzeseł.

O co chodzi z krzesłami na Placu Bohaterów Getta w Krakowie? Instalacja artystyczna zdecydowanie nie należy do czytelnych, a krzesła mające być sztuką wykorzystywane są obecnie tak jak krzesła czyli do siedzenia.

Za “pomnikiem” stoi jednak głębsza idea. Krzesła mają nawiązywać do opisu z książki Apteka w getcie krakowskim Tadeusza Pankiewicza, który opisywał stojące na placu mienie pozostałe po uprzątnięciu dobytku pozostałego po wysiedlonych mieszkańcach getta. Pomnik powstały w 2006 roku składa się z odlanych z brązu krzeseł. Istnieją różne teorie co do symboliki krzeseł. Najczęściej cytowana interpretacja jest taka, że każde z 70 krzeseł jest symbolem 1000 mieszkańców przedwojennego Krakowa wyznania żydowskiego.

Krzesła na placu Bohaterów Getta były wyróżniane w międzynarodowym konkursie Europejskiej Nagrody dla Miejskiej Przestrzeni Publicznej) i w Urban Quality Award 2011 ale praktyka pokazuje, że instalacja artystyczna nie jest czytelna dla przechodniów – zarówno turystów jak i mieszkańców Krakowa. Praktyka pokazuje, że krzesła wykorzystywane są zgodnie z przeznaczeniem krzeseł czyli do siedzenia. W budynku dworca i dawnego posterunku policji granatowej działa dziś lodziarnia.